Sprawa dotycząca wykreślenia obiektu z gminnej ewidencji zabytków

Kancelaria Bruzda Konopka Adwokaci odniosła kolejny sukces – Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku stwierdził bezskuteczność wpisu nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków. Sprawa dotyczyła budynków w Dąbrówce Malborskiej, które znalazły się w ewidencji bez udziału właściciela w postępowaniu administracyjnym.

Skarżący, właściciel nieruchomości, podjął kroki prawne, gdy dowiedział się o wpisie swojego budynku do gminnej ewidencji zabytków. Wskazał, że nie miał możliwości przedstawienia argumentów, a jego prawo własności zostało ograniczone bez wyważenia interesu publicznego i prywatnego.

Wykreślenie budynku z ewidencji zabytków – argumenty skargi

Głównym zarzutem było to, że wpis do gminnej ewidencji zabytków nastąpił bez przeprowadzenia należytej oceny wartości historycznej obiektu. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wymaga, aby obiekty wpisywane do ewidencji miały rzeczywistą wartość historyczną, naukową lub artystyczną.

Skarżący podkreślił również, że organ administracji nie zapewnił mu możliwości wypowiedzenia się w sprawie wpisu. Procedura wpisu do gminnej ewidencji zabytków nie powinna odbywać się w sposób jednostronny, a właściciel powinien mieć prawo do uczestniczenia w postępowaniu i obrony swoich praw. Brak dostępu do kluczowych informacji uniemożliwił skuteczną ocenę, czy nieruchomość rzeczywiście powinna podlegać ochronie.

Skarżący powołał się również na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2023 r. (sygn. P 12/18), którym stwierdzono niekonstytucyjność przepisów, w oparciu o które organ ujął zabytek w gminnej ewidencji.

Trybunał Konstytucyjny o ewidencji zabytków

W uzasadnieniu wyroku WSA w Gdańsku odwołał się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2023 r. (sygn. P 12/18). TK uznał, że ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. w zakresie, w jakim dopuszcza wpis do gminnej ewidencji zabytków bez zapewnienia właścicielowi ochrony prawnej, jest niezgodna z Konstytucją RP. (Więcej informacji na temat tego wyroku i jego znaczenia dla właścicieli zabytkowych nieruchomości znajduje się w tym wpisie).

Z wyroku TK wynika, że wpis do ewidencji zabytków nie może być stosowany jako sposób na ograniczenie praw właściciela bez jego udziału. Postępowanie w sprawie wpisu powinno uwzględniać interesy właściciela i dawać mu możliwość odwołania się od decyzji. W związku z tym sądy administracyjne uznają wpisy dokonane na podstawie tej procedury za niezgodne z Konstytucją.

Sąd: wpis do ewidencji zabytków bez mocy prawnej

Sąd podkreślił, że brak przejrzystych kryteriów oraz nieuwzględnienie głosu właściciela prowadzi do ograniczenia prawa własności w sposób arbitralny. W ocenie WSA w Gdańsku, decyzja o wpisie do gminnej ewidencji zabytków została podjęta z naruszeniem prawa, dlatego należało ją uznać za bezskuteczną.

Ponadto sąd zwrócił uwagę, że w dokumentacji brakowało obiektywnej analizy wartości historycznej nieruchomości. Decyzja o wpisie nie była poparta odpowiednimi ekspertyzami, co jest sprzeczne z wymogami wynikającymi z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. W związku z tym wpis nie mógł wywołać skutków prawnych i nie ograniczał praw właściciela nieruchomości.

Dodatkowo sąd wskazał, że urząd nie dostarczył pełnej dokumentacji uzasadniającej wpis, co dodatkowo potwierdzało brak rzetelnej analizy i naruszenie prawa właściciela do ochrony jego własności.

Znaczenie wyroku dla właścicieli nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków

Wyrok ten ma istotne znaczenie dla wszystkich właścicieli nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków bez ich wiedzy. Podkreśla on konieczność zapewnienia właścicielowi realnej ochrony prawnej i możliwości udziału w procedurze decyzyjnej.

Przypadek ten pokazuje, że w wielu sytuacjach wpis do ewidencji zabytków może być dokonany bez wystarczającego uzasadnienia i na podstawie niepełnych dokumentów. Właściciele nieruchomości mają prawo do obrony swojego majątku i do weryfikacji, czy ich budynek faktycznie powinien zostać objęty ochroną konserwatorską.

Sąd podkreślił także, że przyszłe postępowania dotyczące wpisów do ewidencji zabytków muszą być prowadzone zgodnie z Konstytucją, co oznacza pełną transparentność i udział właścicieli. Właściwy urząd powinien zapewnić dostęp do wszelkich informacji, aby właściciele mogli podejmować świadome decyzje i skutecznie bronić swoich praw.

Kancelaria Bruzda Konopka Adwokaci z sukcesem reprezentowała swojego klienta, potwierdzając, że wpisy do gminnej ewidencji zabytków muszą odbywać się zgodnie z prawem i z poszanowaniem praw właścicieli nieruchomości.

Więcej informacji na temat usunięcia nieruchomości z gminnej ewidencji zabytków znajdziesz pod tym linkiem.