Sprawa dotycząca wykreślenia obiektu z gminnej ewidencji zabytków
Kancelaria Bruzda Konopka Adwokaci odniosła kolejny sukces – Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku stwierdził bezskuteczność wpisu nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków. Sprawa dotyczyła budynków w Dąbrówce Malborskiej, które znalazły się w ewidencji bez udziału właściciela w postępowaniu administracyjnym. Skarżący, właściciel nieruchomości, podjął kroki prawne, gdy dowiedział się o wpisie swojego budynku do gminnej ewidencji zabytków. Wskazał, że nie miał możliwości przedstawienia argumentów, a jego prawo własności zostało ograniczone bez wyważenia interesu publicznego i prywatnego.Wykreślenie budynku z ewidencji zabytków – argumenty skargi
Głównym zarzutem było to, że wpis do gminnej ewidencji zabytków nastąpił bez przeprowadzenia należytej oceny wartości historycznej obiektu. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wymaga, aby obiekty wpisywane do ewidencji miały rzeczywistą wartość historyczną, naukową lub artystyczną. Skarżący podkreślił również, że organ administracji nie zapewnił mu możliwości wypowiedzenia się w sprawie wpisu. Procedura wpisu do gminnej ewidencji zabytków nie powinna odbywać się w sposób jednostronny, a właściciel powinien mieć prawo do uczestniczenia w postępowaniu i obrony swoich praw. Brak dostępu do kluczowych informacji uniemożliwił skuteczną ocenę, czy nieruchomość rzeczywiście powinna podlegać ochronie. Skarżący powołał się również na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2023 r. (sygn. P 12/18), którym stwierdzono niekonstytucyjność przepisów, w oparciu o które organ ujął zabytek w gminnej ewidencji.Trybunał Konstytucyjny o ewidencji zabytków
W uzasadnieniu wyroku WSA w Gdańsku odwołał się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2023 r. (sygn. P 12/18). TK uznał, że ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. w zakresie, w jakim dopuszcza wpis do gminnej ewidencji zabytków bez zapewnienia właścicielowi ochrony prawnej, jest niezgodna z Konstytucją RP. (Więcej informacji na temat tego wyroku i jego znaczenia dla właścicieli zabytkowych nieruchomości znajduje się w tym wpisie). Z wyroku TK wynika, że wpis do ewidencji zabytków nie może być stosowany jako sposób na ograniczenie praw właściciela bez jego udziału. Postępowanie w sprawie wpisu powinno uwzględniać interesy właściciela i dawać mu możliwość odwołania się od decyzji. W związku z tym sądy administracyjne uznają wpisy dokonane na podstawie tej procedury za niezgodne z Konstytucją.Sąd: wpis do ewidencji zabytków bez mocy prawnej
Sąd podkreślił, że brak przejrzystych kryteriów oraz nieuwzględnienie głosu właściciela prowadzi do ograniczenia prawa własności w sposób arbitralny. W ocenie WSA w Gdańsku, decyzja o wpisie do gminnej ewidencji zabytków została podjęta z naruszeniem prawa, dlatego należało ją uznać za bezskuteczną. Ponadto sąd zwrócił uwagę, że w dokumentacji brakowało obiektywnej analizy wartości historycznej nieruchomości. Decyzja o wpisie nie była poparta odpowiednimi ekspertyzami, co jest sprzeczne z wymogami wynikającymi z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. W związku z tym wpis nie mógł wywołać skutków prawnych i nie ograniczał praw właściciela nieruchomości. Dodatkowo sąd wskazał, że urząd nie dostarczył pełnej dokumentacji uzasadniającej wpis, co dodatkowo potwierdzało brak rzetelnej analizy i naruszenie prawa właściciela do ochrony jego własności.
